Page 42 - Toucan_Modules_EL

2.2. Η περιβαλλοντική εξισορρόπηση ως πηγή δεδομένων για τη

διαμόρφωση της βιώσιμης κατανάλωσης
Κατά τη δημιουργία προϊόντων, τόσο υλικών όσο και άυλων, διεξάγονται διάφορες
διαδικασίες που εξαρτώνται από το αγαθό που παράγεται. Οι κύριες διαδικασίες, στις
οποίες παράγεται το καταναλωτικό αγαθό, συνοδεύονται από πρόσθετες διαδικασίες που
συνδέονται λίγο πολύ με την κύρια διαδικασία και όλες μαζί έχουν αντίκτυπο στο
περιβάλλον. Η πολυπλοκότητα αυτών των διαδικασιών, ο αριθμός, το είδος και η έκταση
των περιβαλλοντικών επιπτώσεων εξαρτώνται από τον τύπο του παραγόμενου προϊόντος,
αλλά και από τη χρησιμοποιούμενη τεχνολογία [8].

Προκειμένου να δημιουργηθούν περιβαλλοντικές στάσεις, είναι σημαντικό να
ευαισθητοποιηθούν οι καταναλωτές σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της
κατανάλωσής τους. Ένα άλλο ουσιαστικό στοιχείο είναι η καλή γνώση των
περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προϊόντων που καταναλώνονται καθ' όλη τη διάρκεια
του κύκλου ζωής τους. Δεδομένου ότι το κύμα συναισθηματικής ευαισθητοποίησης που
συνδέεται με τη δίκαιη επιδίωξη για την προστασία του περιβάλλοντος προκαλεί πολλές
ψευδείς απόψεις που παραμένουν στην αντίληψη του κοινού, αξίζει να αναζητηθούν
αντικειμενικά εργαλεία που παρέχουν αξιόπιστες πληροφορίες. Ένα τέτοιο εργαλείο είναι ο
οικολογικός ισολογισμός (Eco balance).
Ένας οικολογικός ισολογισμός επιτρέπει μια ολοκληρωμένη οικολογική
αξιολόγηση διαφόρων αντικειμένων, όπως τα προϊόντα και οι ομάδες τους, οι διαδικασίες
ή τα συστατικά τους, οι τεχνολογίες, τα συστήματα και οι αλγόριθμοι λειτουργίας, καθώς
και ολόκληρες εταιρείες. Το οικολογικό ισοζύγιο επιτρέπει την ποσοτική και ποιοτική
σύγκριση της εισροής μιας δεδομένης εξισορροπητικής μονάδας (σύστημα, μονάδα,
διαδικασία κ.λπ.) με την εκροή της, καλύπτοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις αυτής της
μονάδας. Η διαδικασία εξισορρόπησης συγκρίνει τα στοιχεία εισόδου, δηλαδή τα υλικά,
την ενέργεια, το νερό, τα ορυκτά, τα χημικά κ.λπ., με τα στοιχεία εξόδου (εκροές), δηλαδή
τα προϊόντα, τα απόβλητα, τη ρύπανση και τις απώλειες. Τα αποτελέσματα ενός
περιβαλλοντικού ισολογισμού επιτρέπουν μια αντικειμενική ποσοτική και ποιοτική εκτίμηση
του αθροίσματος των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός προϊόντος καθ’ όλη
τη διάρκεια του κύκλου ζωής του ("από την κούνια μέχρι τον τάφο"). Ο περιβαλλοντικός
ισολογισμός καθιστά δυνατή τη δημιουργία των λεγόμενων περιβαλλοντικών προφίλ
υλικών ή προϊόντων με συγκρίσιμες λειτουργίες. Με αυτά τα δεδομένα, είναι δυνατή η
επιλογή προϊόντων, διαδικασιών, εξοπλισμού, τεχνολογιών με λιγότερες αρνητικές
περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Τα αποτελέσματα της οικολογικής ισορροπίας θα πρέπει να
φτάσουν σε ένα ευρύ κοινό, προκειμένου να υπάρξει ευαισθητοποίηση για την επίτευξη
βιώσιμης κατανάλωσης.

Η κοινή αντίληψη των προϊόντων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεών τους
συνδέεται, μεταξύ άλλων, με τα εκατοντάδες χρόνια παρουσίας ορισμένων πρώτων υλών
στο ανθρώπινο περιβάλλον. Το ξύλο, το γυαλί, το χαρτί, τα μέταλλα, για παράδειγμα,
θεωρούνται φυσικά και φιλικά προς το περιβάλλον. Η οικολογική ισορροπία μπορεί να
αποτελέσει εργαλείο για την εξάλειψη των ψευδών στερεοτύπων όσον αφορά τα φιλικά
προς το περιβάλλον προϊόντα και μπορεί να γίνει μια υγιής βάση για την ανάπτυξη
ορθολογικής νομοθεσίας. Για παράδειγμα, χάρη στην προσπάθεια που υπήρξε για τη
μείωση των επιβλαβών για το περιβάλλον συσκευασιών, το κοινό πείστηκε ως προς την
καταλληλόλητα των χάρτινων σακουλιών που χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία
αγορών έναντι των πλαστικών σακουλιών. Πρέπει να επισημανθεί ότι ο χρόνος
αποσύνθεσης του χαρτιού είναι πολύ μικρότερος από αυτόν του λεγόμενου πλαστικού,
αλλά όταν εξετάζεται το άθροισμα των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων
ολόκληρου του κύκλου ζωής αυτών των προϊόντων, η διαδικασία γίνεται πολύ πιο

| 42