Wyzwania związane ze zmianami klimatu dla rozwoju rolnictwa i agrobiznesu

Zmiany środowiskowe, np. topnienie lodowców, większa ilość opadów, ekstremalne zjawiska pogodowe i zmiana pór roku, znacznie zmieniły naszą planetę, generując takie zdarzenia, jak zmiany klimatu i utrata różnorodności biologicznej, które w połączeniu z  konsekwencjami ciągłego wzrostu gospodarczego, np. wzrostem liczby ludności, masowym wykorzystaniem zasobów naturalnych, zanieczyszczeniem, doprowadziły do powszechnego zrozumienia, że rozwój społeczeństwa nie jest już zrównoważony i  potrzebne są zmiany, aby zapewnić przyszłość następnym pokoleniom [3] [12].

Rolnictwo jest niezwykle podatne na zmiany klimatu [12] i chociaż obszary wiejskie wnoszą wyjątkowy i ważny wkład w światową gospodarkę, stoją one przed dodatkowymi wyzwaniami, takimi jak malejąca i starzejąca się populacja, mniejszy dostęp do możliwości zatrudnienia oraz niedostateczna infrastruktura transportowa i energetyczna [10], co oznacza, że obszary wiejskie są zwykle gorzej wyposażone niż obszary miejskie, aby sprostać wyzwaniom związanym ze zmianami klimatu.

Wpływ zmian klimatu na rolnictwo obejmuje [12] [15]:

• Spowolniona produktywność, zmieniony harmonogram produkcji, ograniczona dostępność gruntów i zwiększona presja na ograniczone zasoby (gleba, woda i  powietrze): zakłócenia w cyklu rolniczym stają się coraz częstsze z powodu powodzi, suszy lub ekstremalnego zimna, w zależności od lokalizacji obszarów rolniczych. Uprawy są ograniczane, a stabilność zbiorów jest zagrożona – ponieważ różne uprawy różnie reagują na zmiany klimatu – przy długoterminowych spadkach produkcji, co wymusza stosowanie środków chemicznych w celu zrekompensowania strat spowodowanych przez szkodniki, chwasty i choroby. Ponadto intensywne gospodarowanie gruntami przyczynia się również do degradacji gleby, wody i powietrza. Oczekuje się zatem, że obecne obszary rolnicze staną się nieodpowiednie dla upraw, co w połączeniu z  ekstremalnymi temperaturami i pogodą zmusza agroprzedsiębiorców do przemieszczania się i poszukiwania nowych gruntów ornych.
• Zagrożone źródła utrzymania agroprzedsiębiorców, bezpieczeństwo żywnościowe i zmniejszone odżywianie: wynikające z tego skutki biologicznych zmian klimatu dla upraw obejmują niestabilność dostępności żywności, odżywiania i cen. Po pierwsze, kraje mogą zidentyfikować różne sposoby radzenia sobie z tymi problemami, a po drugie, agroprzedsiębiorcy muszą zmierzyć się z własnym procesem adaptacji, co może skutkować nieproporcjonalnymi rozwiązaniami na całym świecie. Rolnictwo może zostać całkowicie porzucone, jeśli koszty produkcji, np. dodatkowe inwestycje w siłę roboczą i sprzęt, są zbyt wysokie. Dodatkowe skutki obejmują, na poziomie globalnym, wzrost cen produktów rolnych z powodu spadku plonów i  ograniczonej dostępności gruntów oraz niedożywienie, tj. spadek liczby dostępnych kalorii, szczególnie u dzieci, np. znaczny spadek spożycia mięsa i  zbóż, zagrażający globalnemu dostępowi do żywności i bezpieczeństwu żywnościowemu.

Szacuje się, że wyzwania te będą się utrzymywać, a agroprzedsiębiorcy powinni wykazywać się większą inicjatywą, identyfikując długoterminowe zrównoważone rozwiązania na poziomie rynku, polityki, nauki i technologii oraz zarządzania gruntami, które przygotowują się na przyszłość, jednocześnie radząc sobie z obecnymi problemami [14].

Agroprzedsiębiorcy mogą stawić czoła wyzwaniom związanym ze zmianami klimatu poprzez rolnictwo inteligentne klimatycznie (CSA), zintegrowane podejście do przekształcania i reorientacji rozwoju rolnictwa – gruntów uprawnych, zwierząt gospodarskich, lasów i rybołówstwa – w nowych, wzajemnie powiązanych realiach bezpieczeństwa żywnościowego i przyspieszających zmian klimatu [4] [20].

Organizacja Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), która definiuje CSA jako „rolnictwo, które w  sposób zrównoważony zwiększa produktywność, zwiększa odporność (adaptacja), redukuje/usuwa gazy cieplarniane (łagodzenie) tam, gdzie to możliwe, oraz zwiększa osiągnięcie krajowego bezpieczeństwa żywnościowego i celów rozwojowych” [16]. Opierając się na istniejącej wiedzy, technologiach i zasadach zrównoważonego rolnictwa, CSA wyraźnie koncentruje się na przeciwdziałaniu zmianom klimatu, uwzględnia synergie i kompromisy między produktywnością, adaptacją i łagodzeniem zmiany klimatu oraz ma na celu wykorzystanie nowych możliwości finansowania w celu wypełnienia luki inwestycyjnej agroprzedsiębiorców [4].

Agroprzedsiębiorcy mogą dostosowywać się do wyzwań związanych ze zmianami klimatu i łagodzić je poprzez podejście CSA [4] [5] [11] [16] [20]:

• Ustanowienie systemów wsparcia w celu zwiększenia zrównoważonej wydajności rolnictwa (produkcja większej ilości lepszej żywności w celu poprawy bezpieczeństwa żywieniowego i rozwoju oraz wspieranie wzrostu dochodów agrobiznesu): agroprzedsiębiorcy powinni upewnić się, że są zgodni z solidnymi politykami międzynarodowymi, europejskimi, krajowymi i regionalnymi, aby wzmocnić swoją reakcję na zmiany klimatu, biorąc pod uwagę szersze ramy polityczne; angażując się z młodzieżą i lokalną społecznością w rozwój rolnictwa, agroprzedsiębiorcy oczekują zwiększenia umiejętności i wiedzy, wspierania tworzenia miejsc pracy i zapewnienia zrównoważonych praktyk rolniczych przy jednoczesnym odbudowywaniu możliwości gospodarczych; agroprzedsiębiorcy powinni również rozważyć ubieganie się o wsparcie finansowe od instytucji publicznych lub prywatnych, aby przejść na przystępne cenowo zrównoważone praktyki rolnicze.
• Adaptacja i zwiększanie odporności systemów rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego na zmiany klimatu na wielu poziomach, poprzez określenie konkretnych strategii reagowania na zmiany klimatu, które mogą obejmować zarówno praktyki na poziomie gospodarstwa, jak i bardziej zaawansowany postęp technologiczny; poprzez przyjęcie agroekologii, tj. zastosowanie zasad ekologicznych w rolnictwie (np. uprawy okrywowe, minimalizacja uprawy roli, zarządzanie składnikami odżywczymi), agroleśnictwo i dywersyfikacja upraw, zasady w gospodarstwie rolnym, które mają duży potencjał wzmocnienia odporności na zmiany klimatu; oraz poprzez zarządzanie (np. zarządzanie nawadnianiem i spływem składników odżywczych, zarządzanie zdrowiem gleby) monitorowanie i pomiar (np. teledetekcja, satelity, lepsze modelowanie prognozowania, łatwiejszy dostęp do informacji) wpływu rolnictwa na środowisko w celu zrównoważonej produkcji roślinnej i poprawy działalności. Wszystkie te strategie i narzędzia pomogą agroprzedsiębiorcom zmniejszyć podatność na susze, szkodniki, choroby i inne zagrożenia i wstrząsy związane z klimatem oraz poprawić ich zdolność do adaptacji i rozwoju w obliczu przeciwności losu.
• Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych z rolnictwa (w tym upraw, zwierząt gospodarskich i rybołówstwa), tj. dążenie do obniżenia emisji dla każdej kalorii lub kilograma wyprodukowanej żywności poprzez wprowadzenie mechanizmów rolnictwa niskoemisyjnego (np, Kalkulator emisji dwutlenku węgla Komisji Europejskiej do oceny śladu węglowego gospodarstwa, zalecane opcje łagodzenia skutków redukcji emisji gazów cieplarnianych i zapewnienie certyfikacji rolnictwa niskoemisyjnego), unikanie wylesiania w rolnictwie (np. zrównoważone zarządzanie lasami, ochrona i zwiększanie zasobów węgla w  lasach) oraz zarządzanie glebami i drzewami w sposób maksymalizujący ich potencjał do pochłaniania węgla z atmosfery.