Oszczędzanie energii
“Pomimo niedawnej poprawy stanu energii, dającej dostęp prawie 9 na 10 osób, 840 milionów ludzi pozostaje bez prądu. 37% światowej populacji, czyli 3 miliardy ludzi nadal używa do gotowania i ogrzewania, zanieczyszczających powietrze w gospodarstwach domowych, kombinacji paliwa i pieca takich jak nafta, drewno, węgiel, węgiel drzewny, a nawet odchodów zwierzęcych, powodując 4 miliony przedwczesnych zgonów rocznie. (ONZ, 2021)
Niezawodna i niedroga energia elektryczna ratuje i poprawia jakość życia. Do zalet energii elektrycznej wpisuje się zasilanie komputerów, szkół, ładowanie telefonów, schładzanie żywność oraz funkcjonowanie firm i niezbędnej infrastruktury. Wytwarzanie energii jest jednak również głównym czynnikiem przyczyniającym się do zmiany klimatu, gdyż generuje ponad 70% gazów cieplarnianych, co wymaga inwestycji i rozwoju w zakresie źródeł odnawialnych.
Z tego powodu, fundamentalny dla dobrobytu ludzkości jest cel nr 7 Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, zakładający:
Cel #7 “Zapewnienie wszystkim dostęp do przystępnej cenowo, niezawodnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii
Dostawy energii stanowią około 60% globalnej emisji gazów cieplarnianych. Około 17% zapotrzebowania na energię zaspokajają obecnie źródła odnawialne, a dla uniknięcia najgorszych skutków zmian klimatu wielkość ta powinna osiągnąć około 85% do 2050 r., ostrzega Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu.
Paliwa kopalne, z których tradycyjnie korzystaliśmy, takie jak węgiel, ropa naftowa i gaz ziemny, obecnie podstawowe źródła energii na świecie, są ograniczone. Nie chodzi o to, czy się skończą, ale kiedy to nastąpi: używamy ich znacznie szybciej niż mogą się regenerować, ponieważ powstawały przez miliony lat w geologicznym procesie ściskania materiału organicznego, dlatego wydzielają emisje podczas spalania. Przekroczyliśmy już “szczyt wydobycia ropy”, która przy obecnym tempie użytkowania może się wyczerpać do 2052 roku. Przejście na gaz pozwoliłoby przedłużyć wykorzystanie paliw kopalnych o zaledwie 8 kolejnych lat, do 2060 r.; a wypełnienie luki popytu energetycznego węglem może trwać do 2090 roku. W tym czasie należy znaleźć więcej rezerw paliw kopalnych, które prawdopodobnie są mniejsze niż tempo, w jakim zużywa je rozwijająca się populacja naszego świata (Stanford).
Konsumpcja energii jest głównym czynnikiem zmian klimatu, generując około 70% globalnej emisji gazów cieplarnianych (ONZ, 2021): spalanie paliw kopalnych emituje dwutlenek węgla do atmosfery, tworząc efekt cieplarniany spowodowany przez człowieka na świecie, czyli globalne ocieplenie. Oczekuje się, że do 2030 r. globalne zapotrzebowanie na energię wzrośnie o 20–35% (Better Growth, Better Climate, 2014). Stabilizacja globalnej temperatury będzie wymagała dekarbonizacji zużycia energii, przejścia na energię odnawialną lub jądrową z paliw kopalnych, znacznej efektywności energetycznej oraz wdrożenia na dużą skalę wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) w celu utrzymania zużycia paliw kopalnych.
Zdrowie i dobre samopoczucie
Przejście z paliw kopalnych na energię odnawialną i jądrową nie tylko zmniejszyłoby ryzyko zmiany klimatu, ale także zmniejszyłoby zanieczyszczenie, obniżając śmiertelność, zapadalność na choroby oraz szkody w ekosystemach i różnorodności biologicznej, tworząc zdrowszy świat.
Co to ma wspólnego z turystyką?
Turystyka, jako jeden z największych sektorów gospodarczych na świecie, jest jednym z największych sektorów energochłonnych. Turyści zużywają również energię (i wodę) z większą intensywnością niż miejscowi ludzie, często ze szkodą dla lokalnych miejsc, gdzie istnieje niedobór.
Przy ponad miliardzie turystów rocznie nadal rośnie, zużycie energii w turystyce wydaje się rosnąć. Tak więc sposób, w jaki hotelarstwo zaspokaja swoje zapotrzebowanie na paliwo i jak wpływa to na procesy klimatyczne oraz przyrodnicze ekosystemy na świecie, ma kluczowe znaczenie.
Turystyka jest zarówno ofiarą, jak i przyczynia się do zmiany klimatu: podnoszący się poziom mórz, topniejące lodowce, powodzie, lawiny, niedobór wody, wylesianie, utrata różnorodności biologicznej, pustynnienie, pożary, susze i choroby szkodzą gospodarce turystycznej.
Wpływ ten jest częściowo spowodowany przez działalność turystyczną, która przyczynia się do około 8% globalnej emisji gazów cieplarnianych: z lotnictwa, zakwaterowania, restauracji, działalności i innego transportu. Konsekwencje niewykorzystywania odnawialnych źródeł energii przez turystykę mogą mieć poważny wpływ na biznes, przemysł i świat.
W związku z tym turystykę należy zaktywizować w zakresie przyspieszenia przejścia na energię odnawialną, zwiększenia jej udziału w globalnym koszyku energetycznym, pomocy w redukcji emisji gazów cieplarnianych, przyczynienia się do innowacyjnych rozwiązań energetycznych na obszarach miejskich, regionalnych i oddalonych oraz zapewnienia niezawodnej energii dla gości.
Klienci i inwestorzy coraz częściej oczekują, że firmy turystyczne będą odpowiedzialne i rozliczane z emisji dwutlenku węgla i raportów. Odpowiedzialne organizacje dobrowolnie przestrzegają kodeksów postępowania i systemów certyfikacji.
Alternatywne źródła energii dla zrównoważonej turystyki i przyszłości
Turystyka i energia nie muszą być sobie przeciwstawne: dzięki odnawialnym źródłom energii zrównoważona energia i turystyka mogą się wzajemnie uzupełniać.
Zrównoważona energia to energia pozyskiwana ze źródeł odnawialnych, czyli tych, które są naturalnie uzupełniane, takich jak energia słoneczna ze światła słonecznego, wiatr, woda z deszczu, pływy, fale i ciepło geotermalne: zasoby naturalne, do których dostęp ma wiele placówek turystycznych.
Duże zużycie energii w turystyce może być bodźcem kosztowym do wykorzystania energii odnawialnej w celu zwiększenia wydajności i długoterminowych oszczędności – czysto ekonomiczne “uzasadnienie biznesowe” dla zrównoważonej turystyki ma sens, także dla planety. Początkowe nakłady mogą wymagać zmiany, ale z czasem nowe technologie okazują się znacznie tańsze niż dotychczas stosowane źródła energii. Mierząc i monitorując zużycie, organizacje (i goście, jeśli posiadają wiedzę!) mogą stać się bardziej świadome zarządzania zużyciem, wydajnością, a tym samym długoterminowymi skutkami.
Turystyka znajduje się zatem w czołówce sektorów potrzebujących wielu innowacyjnych rozwiązań w zakresie zrównoważonej energii. Niezależnie od tego, czy chodzi o linie lotnicze produkujące lżejsze samoloty, wykorzystujące biopaliwa lub paliwooszczędne kołowanie, hotele oszczędzające energię dzięki kartom-kluczom lub ponowne wykorzystanie ręczników, czy też hotelarstwo wspierające lokalne społeczności usługami energetycznymi i powiązanymi możliwościami gospodarczymi, branża turystyczna wie, że musi zmniejszyć emisję dwutlenku węgla dla zrównoważonej przyszłości. Ale przy ponad miliardzie turystów rocznie trzeba zrobić więcej.
Zużywanie mniejszej ilości energii do wykonania tego samego zadania (eliminacja marnotrawstwa energii) jest często najbardziej oczekiwanym i tanim sposobem na zmniejszenie zużycia paliw kopalnych. Gdybyśmy zastosowali wszystkie dostępne obecnie technologie efektywności energetycznej, moglibyśmy od razu zmniejszyć zużycie energii o jedną trzecią (Bank Światowy, 2015).
Istnieją duże możliwości mniejszego zużycia energii w turystyce i transporcie, np.:
- wybór żarówek LED i energooszczędnych urządzeń np. lodówek i pralek,
- modernizacja w celu poprawy ogrzewania, izolacji, stolarki okiennej i systemów chłodzenia,
- wykorzystanie energooszczędnych pojazdów, zwłaszcza elektrycznych,
- zmiana standardowych procedur operacyjnych w celu zmniejszenia zużycia energii,
- zachęcanie gości do zużywania energii poniżej średniej.
Ciągły wzrost podróży lotniczych spowodowany niższymi kosztami pokazał, że zmniejszenie emisji poprzez zmniejszenie zużycia paliwa jest mało prawdopodobne, pomimo innowacji w zakresie wydajności płatowców, silników, aerodynamiki i operacji lotniczych: liczba podróży lotniczych ma wzrosnąć, pomimo planu zrównoważenia emisji dwutlenku węgla.
Poleganie na kompensacji (np. sadzenie drzew w celu zmniejszenia ekwiwalentu CO2 w atmosferze) prowadzi do kwestionowania skuteczności łagodzenia zmiany klimatu. Tam, gdzie transport lądowy posiada alternatywne rozwiązania (np. kolej, ogniwa paliwowe i samochody elektryczne), aby zmniejszyć emisję dwutlenku węgla, lotnictwo nie dysponuje wyborem.
Wytwarzanie energii
Pomimo szybkiego wzrostu w ostatnich latach, energia odnawialna nadal stanowi stosunkowo niewielki udział w całkowitym zużyciu energii. Wyzwaniem jest zwiększenie udziału energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych w sektorach transportu i ciepłownictwa, które łącznie odpowiadają za 80% światowego zużycia energii. (ONZ, 2019).
Ważne jest również zrównoważenie popytu i podaży, w całkowitej ilości i źródle, np. wykorzystanie wiatru, gdy występuje wzrost popytu lub w przypadku małej wietrzności, równoważenie alternatywnymi źródłami energii.
“Fotowoltaika” (PV) to przekształcanie światła w energię elektryczną przy użyciu materiałów półprzewodnikowych. Typowy system fotowoltaiczny wykorzystuje panele słoneczne, z których każdy składa się z wielu ogniw słonecznych, które generują energię elektryczną. Instalacje fotowoltaiczne mogą być montowane na ziemi, dachu lub na ścianie i mogą być stałe lub wykorzystywać obrotnicę słoneczną do śledzenia słońca po niebie. Fotowoltaika nie generuje zanieczyszczeń ani emisji gazów cieplarnianych po zainstalowaniu, i może być dowolnie rozbudowywana. Panele fotowoltaiczne nie potrzebują bezpośredniego światła słonecznego do pracy, a jedynie światła dziennego, dlatego w pochmurny dzień nadal mogą wytwarzać energię elektryczną.
Wiatr był używany od wieków do zasilania wiatraków przekształcających energię ruchu powietrza w energię obrotową za pomocą łopatek (żagli) do mielenia ziarna w rolnictwie i pompowania wody. Podobnie, nowoczesne wiatraki mają tendencję do przyjmowania postaci turbin wiatrowych wykorzystywanych do wytwarzania energii elektrycznej lub pomp wiatrowych używanych do pompowania wody, zarówno w drenażu gleb, jak i do wydobywania wód gruntowych.
Energia wodna generowana jest za pośrednictwem wody od czasów starożytnych. Energię pochodzącą ze spadającej lub płynącej wody wykorzystuje się do napędzania młynów wodnych do nawadniania. Chociaż energia wodna nie zwiększa ilości dwutlenku węgla i innych zanieczyszczeń w atmosferze, to jednak wykorzystywane często do jej produkcji zapory wodne mogą mieć znaczące negatywne skutki społeczne i środowiskowe. Dzieje się to w wyniku: zmiany koryta rzeki, powodzi lub pogłębiania koryt rzek, przekształcania ekosystemów w górnym i dolnym biegu rzeki, blokowania migracji ryb, tworzenia delt, wysp barierowych, niszczenia żyznych obszarów na terenach zalewowych oraz przybrzeżnych terenów podmokłych z ich populacjami. W związku z budową tamy, zalewana roślinność może rozkładać się beztlenowo wytwarzając gazy cieplarniane, takie jak metan.
Energia elektryczna wytwarzana przez elektrownie wodne jest najtańszą formą energii, która w 2015 r. zaspokoiła 16,6% całkowitego zapotrzebowania na świecie i globalnie stanowiła 70% odnawialnej energii elektrycznej, mimo szacunków zakładających wzrost jej produkcji o około 3,1% rocznie przez następne 25 lat.
Biomasa oznacza pozyskiwanie energii poprzez spalanie drewna i innej materii organicznej. Biomasa najczęściej odnosi się do roślin lub materiałów pochodzenia roślinnego, które nie są wykorzystywane w żywności lub paszy, zwanych konkretnie biomasą lignocelulozową.
Jako źródło energii, biomasa może być wykorzystywana bezpośrednio poprzez spalanie do produkcji ciepła lub pośrednio po przekształceniu jej w różne formy biopaliwa, w postaci stałej, ciekłej lub gazowej. Spalanie biomasy powoduje emisję dwutlenku węgla, o około jedną czwartą wyższą niż spalanie węgla, ale zostało sklasyfikowane jako “odnawialne” źródło energii w UE i ONZ, ponieważ rośliny mogą odrastać.
Energia geotermalna to energia zmagazynowana w postaci ciepła pod powierzchnią ziemi. Energia geotermalna z gorących źródeł wykorzystywana była do kąpieli od czasów paleolitu i do ogrzewania pomieszczeń od czasów starożytnego Rzymu, ale obecnie jest lepiej znana z wytwarzania energii elektrycznej.
Przy temperaturze powyżej 100°C, jaka istnieje w obrębie 99,9% naszej planety, energia geotermalna to znaczący bezemisyjny, zrównoważony zasób, który może zapewnić niezawodne, nieprzerwane dostawy ciepła, do ogrzewania domów i budynków biurowych oraz do wytwarzania energii elektrycznej.
Ten rodzaj energii jest przyjazne dla środowiska, gdyż wprawdzie odwierty geotermalne uwalniają gazy cieplarniane uwięzione głęboko w ziemi, jednak emisje te są znacznie niższe na jednostkę energii niż w przypadku paliw kopalnych.
Streszczenie
Sektor turystyki zużywa znaczne ilości energii zarówno w oparciu o działania związane z transportem, takie jak podróże do, z i na terenie miejsca docelowego oraz aspekty związane z celem podróży, takie jak zakwaterowanie, wyżywienie i działalność turystyczna. Podczas gdy rozwój turystyki spowodował wzrost konsumpcji energii z paliw kopalnych i istotne emisje gazów cieplarnianych, inwestycje w efektywność energetyczną i energię odnawialną w turystyce przynoszą znaczne zyski w krótkim czasie. Istniejące wskaźniki koncentrują się na zużyciu, wykorzystaniu alternatywnych źródeł oraz wprowadzeniu programów efektywności energetycznej i oszczędzania. Ponadto, pomiar ogólnego śladu węglowego turystyki staje się coraz ważniejszy w dyskusjach na temat zmian klimatu. Pomiar zużycia energii w sektorze turystyki pozostaje jednak trudny i złożony z różnych powodów, takich jak trudności w uchwyceniu pośredniego zużycia energii w turystyce przy budowie hoteli, lotnisk, samochodów i dróg, a także zużycie energii w powiązanych sektorach, takich jak organizatorzy wycieczek i ich biura lub podróże do pracy osób zatrudnionych w turystyce. Pytania do refleksji · W jaki sposób turystyka może wspierać realizację Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030? · Czy oszczędzanie energii jest wyzwaniem czy szansą dla biznesu turystycznego? |