Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής

Οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί σημαντικά από τη βιομηχανική επανάσταση και την τελευταία δεκαετία (2011-2020) ήταν η θερμότερη δεκαετία που έχει καταγραφεί. Από τα 20 θερμότερα έτη, τα 19 έχουν συμβεί από το 2000. Τα στοιχεία της Υπηρεσίας Κλιματικής Αλλαγής του Κοπέρνικου δείχνουν ότι το 2020 ήταν επίσης το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ για την Ευρώπη (Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus). Η πλειονότητα των στοιχείων δείχνει ότι αυτό οφείλεται στην αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) που παράγονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία είναι σήμερα 0,95 έως 1,20 °C υψηλότερη από ό,τι στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι επιστήμονες θεωρούν την αύξηση κατά 2°C σε σύγκριση με τα προβιομηχανισμένα επίπεδα ως όριο με επικίνδυνες και καταστροφικές συνέπειες για το κλίμα και το περιβάλλον. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η διεθνής κοινότητα συμφωνεί ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη πρέπει να παραμείνει πολύ κάτω από την αύξηση κατά 2°C.

3.1. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία: επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών έως το 2050

Το 2021 η ΕΕ κατέστησε νομικά δεσμευτική στην ΕΕ την κλιματική ουδετερότητα, τον στόχο των μηδενικών καθαρών εκπομπών έως το 2050. Έθεσε έναν ενδιάμεσο στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 55 % έως το 2030. Αυτός ο στόχος των μηδενικών καθαρών εκπομπών κατοχυρώνεται στον νόμο για το κλίμα. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι ο χάρτης πορείας για να καταστεί η ΕΕ κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Η συγκεκριμένη νομοθεσία που θα επιτρέψει στην Ευρώπη να επιτύχει τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας καθορίζεται στη δέσμη μέτρων «Fit for 55» που παρουσίασε η Επιτροπή τον  Ιούλιο του 2021 καιπεριλαμβάνει την αναθεώρηση της ισχύουσας νομοθεσίας για τη μείωση των εκπομπών και την ενέργεια, οι οποίες εξηγούνται παρακάτω (Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία – Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

Η ΕΕ εργάζεται επίσης για την επίτευξη κυκλικής οικονομίας έως το 2050, τη δημιουργία ενός βιώσιμου συστήματος τροφίμων και την προστασία της βιοποικιλότητας και των επικονιαστών. Για τη χρηματοδότηση της Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τον Ιανουάριο του 2020 το επενδυτικό σχέδιο «Βιώσιμη Ευρώπη», το οποίο αποσκοπεί στην προσέλκυση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων ύψους τουλάχιστον 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ κατά την επόμενη δεκαετία. Η ΕΕ έχει θέσει σε εφαρμογή διάφορους τύπους μηχανισμών ανάλογα με τον τομέα. Ειδικότερα, υπάρχουνπολλές επιπτώσεις στον τουρισμό.

3.2. Μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου

Για τη μείωση των εκπομπών από τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και τη βιομηχανία, η ΕΕ έχει θέσει σε εφαρμογή την πρώτη μεγάλη αγορά άνθρακα. Με το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ), οι εταιρείες πρέπει να αγοράζουν άδειες εκπομπής CO2, οπότε όσο λιγότερο ρυπαίνουν, τόσο λιγότερα πληρώνουν. Το σύστημα αυτό καλύπτει το 40% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ. Η πολιτική αεροπορία ευθύνεται για το 13,4% των συνολικών εκπομπών CO2 από τις μεταφορές της ΕΕ. Στις 8 Ιουνίου 2022, το Κοινοβούλιο υποστήριξε την αναθεώρηση του ΣΕΔΕ για τις αεροπορικές μεταφορές, ώστε να εφαρμόζεται σε όλες τις πτήσεις που αναχωρούν από τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο – ο οποίος αποτελείται από την ΕΕ συν την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία – συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προσγειώνονται εκτός της περιοχής. Οι ευρωβουλευτές θέλουν το χρησιμοποιημένο μαγειρικό λάδι, το συνθετικό καύσιμο ή ακόμη και το υδρογόνο να γίνουν σταδιακά ο κανόνας για τα αεροπορικά καύσιμα. Θέλουν οι προμηθευτές να αρχίσουν να παρέχουν βιώσιμα καύσιμα από το 2025, φθάνοντας το 85 % του συνόλου των αεροπορικών καυσίμων στα αεροδρόμια της ΕΕ έως το 2050 (Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία – Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

Το Κοινοβούλιο επιθυμεί επίσης να επιταχύνει την απαλλαγή της βιομηχανίας από τις ανθρακούχες εκπομπές, επεκτείνοντας το ΣΕΔΕ στις θαλάσσιες μεταφορές. Τα αυτοκίνητα και τα ημιφορτηγά παράγουν το 15% των εκπομπών CO2 της ΕΕ. Το Κοινοβούλιο υποστήριξε την πρόταση της Επιτροπής για μηδενικές εκπομπές για τα αυτοκίνητα και τα ημιφορτηγά έως το 2035. Οι ενδιάμεσοι στόχοι μείωσης των εκπομπών για το 2030 θα καθοριστούν στο 55 % για τα αυτοκίνητα και στο 50 % για τα ημιφορτηγά. Το Κοινοβούλιο συμφώνησε με την εισαγωγή της τιμολόγησης του άνθρακα για τις οδικές μεταφορές και τη θέρμανση, που συνήθως αναφέρεται ως ΣΕΔΕ ΙΙ. Οι ευρωβουλευτές θέλουν οι επιχειρήσεις να πληρώνουν τιμή άνθρακα για προϊόντα όπως τα καύσιμα ή το πετρέλαιο θέρμανσης, ενώ οι τακτικοί καταναλωτές θα εξαιρούνται έως το 2029 (Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία – Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

3.3. Αντιμετώπιση της ενεργειακής πρόκλησης

Η ΕΕ καταπολεμά επίσης την κλιματική αλλαγή με μια πολιτική καθαρής ενέργειας που εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο το 2018. Το επίκεντρο είναι η αύξηση του μεριδίου της ανανεώσιμης ενέργειας που καταναλώνεται στο 32% έως το 2030 και η δημιουργία της δυνατότητας για τους ανθρώπους να παράγουν τη δική τους πράσινη ενέργεια. Επιπλέον, η ΕΕ επιθυμεί να βελτιώσει την ενεργειακή απόδοση κατά 32,5 % έως το 2030 και να θεσπίσει νομοθεσία για τα κτίρια και τις οικιακές συσκευές. Οι στόχοι τόσο για το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όσο και για την ενεργειακή απόδοση θα αναθεωρηθούν προς τα πάνω στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας.