3. Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής

Γιατί ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής στον τουριστικό τομέα είναι τόσο σημαντικός;

Ο τουρισμός είναι ένας συνεχώς αναπτυσσόμενος τομέας, με τον αριθμό των τουριστών που ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο να αυξάνεται ραγδαία. Για παράδειγμα, το 1950 οι τουρίστες ήταν περίπου 25 εκατομμύρια, ενώ το 2015, η τουριστική αγορά αυξήθηκε σε περίπου 1,2 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού του ΟΗΕ, το 2030 ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί σε περίπου 1,8 δισεκατομμύρια. Αλλά η τουριστική ανάπτυξη έχει σημαντικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι το 5 τοις εκατό των παγκόσμιων εκπομπών CO₂ μπορεί να συσχετιστεί με τη δραστηριότητα του τουριστικού κλάδου, εκ των οποίων το 20 τοις εκατό απελευθερώνεται από ξενοδοχεία και άλλα καταλύματα [1].

Πάνω από 80 τύποι καταλυμάτων διακρίνονται διεθνώς, όπως ξενοδοχεία, ξενώνες, μοτέλ, καταλύματα με δυνατότητα προετοιμασίας γευμάτων, χώροι κατασκήνωσης κ.λπ. Η κατανάλωση ενέργειας σε αυτά τα καταλύματα σχετίζεται με τη θέρμανση, τη ψύξη, τον φωτισμό, τον καθαρισμό, το μαγείρεμα, την αφαλάτωση (θαλασσινό νερό σε τροπικές ή ξηρές περιοχές) κ.λπ. Η μέση κατανάλωση ενέργειας ποικίλλει, ανάλογα με τον τύπο ενός κτιρίου (Tab.  1).

Πίνακας 1.  Μέση κατανάλωση ενέργειας έναντι εκπομπών σε διάφορα καταλύματα [2]

Τύπος καταλύματος	Κατανάλωση ενέργειας ανά διανυκτέρευση επισκέπτη (MJ)	Εκπομπές ανά διανυκτέρευση επισκεπτών (kg CO2)
Ξενοδοχεία	130	20.6
Αυτοεξυπηρέτηση	120	19.0
Παραθεριστικά χωριά	90	14,3
Εξοχικές κατοικίες	100	15,9
Κάμπινγκ	50	7,9
Ξενώνες	25	4,0

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δραστηριότητες στον τουριστικό τομέα (συμπεριλαμβανομένων των ξενοδοχείων) συνεπάγονται αναπόφευκτες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, συμβάλλοντας στην κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, πρέπει να γίνουν προσπάθειες μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, μέσω διαφόρων δράσεων για την πρόληψη ή τη μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ξενοδοχειακών δραστηριοτήτων. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να αποφέρουν οφέλη όχι μόνο στο φυσικό περιβάλλον, αλλά και στην ίδια την τουριστική βιομηχανία – συμπεριλαμβανομένων των ξενοδοχείων, που αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους τομείς του τουρισμού. Το κλίμα αποτελεί βασικό πλεονέκτημα για τον τουρισμό, επομένως οι περιβαλλοντικές αλλαγές και τα επακόλουθα ακραία καιρικά φαινόμενα (π.χ. περίοδοι καύσωνα, έντονες βροχοπτώσεις, τυφώνες, καταιγίδες) μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στον τουριστικό τομέα, συμπεριλαμβανομένων των ξενοδοχείων. Αυτό με τη σειρά του μπορεί ακόμη και να καταστήσει αδύνατη τη λειτουργία τους [2] (Πϊνακας.  2).

Πίνακας 2. Παραδείγματα αρνητικών επιπτώσεων των ακραίων καιρικών συνθηκών που προκαλούνται από τις κλιματικές αλλαγές στον τουριστικό τομέα [2]

Καιρικές συνθήκες	Επιπτώσεις στον τουρισμό
Υψηλότερες θερμοκρασίες	–          – μεταβολές στην εποχικότητα –          – θερμική καταπόνηση για τους τουρίστες –          – υψηλότερο κόστος ψύξης
Αύξηση συχνότητας και έντασης των ακραίων καταιγίδων	– κίνδυνος για τουριστικές εγκαταστάσεις – αυξημένο κόστος ασφάλισης/απώλεια ασφαλισιμότητας – κόστος διακοπής εργασιών
Μειωμένες βροχοπτώσεις και αυξημένη εξάτμιση σε ορισμένες περιοχές	– λειψυδρία – ανταγωνισμός για την παροχή υδάτινων πόρων μεταξύ του τουρισμού και άλλων τομέων – κίνδυνος πυρκαγιών και ζημιών σε υποδομές και χαμηλότερη ζήτηση
Αυξημένη συχνότητα ισχυρών βροχοπτώσεων σε ορισμένες περιοχές	-μεταβολές στην εποχικότητα – ζημιές στις τουριστικές υποδομές
Μείωση της χιονοκάλυψης και συρρίκνωση των παγετώνων	– μικρότερες χειμερινές αθλητικές περίοδοι – έλλειψη χιονιού σε προορισμούς χειμερινών σπορ – αυξημένο κόστος παραγωγής χιονιού
Συχνότερες δασικές πυρκαγιές	– ζημιές στις τουριστικές υποδομές – αυξημένος κίνδυνος πλημμύρας

Οι συχνότερες αρνητικές επιπτώσεις των ακραίων καιρικών συνθηκών για τον τουρισμό (συμπεριλαμβανομένων των ξενοδοχείων και άλλων καταλυμάτων) είναι: ζημιές σε υποδομές, διακοπές λειτουργίας και υψηλότερο λειτουργικό κόστος που σχετίζεται με την ασφάλιση, εφεδρικά συστήματα ύδρευσης και ηλεκτροδότησης, καθώς και εκκένωση. Ως εκ τούτου, οι εγκαταστάσεις στέγασης πρέπει να είναι προετοιμασμένες να ανταποκριθούν στις πρόσθετες απαιτήσεις όσον αφορά την ετοιμότητα έκτακτης ανάγκης. Οι πόλεις που είναι πιο ευάλωτες στις περιβαλλοντικές αλλαγές λόγω της κλιματικής κρίσης είναι εκείνες που βρίσκονται σε ορεινές και παραθαλάσσιες περιοχές, καθώς και σε νησιά [2]. Ένα από τα παραδείγματα της αρνητικής επίδρασης των καιρικών συνθηκών είναι το ξενοδοχείο New Honeymoon στο Πακιστάν, που βρίσκεται στην όχθη του ποταμού Swat. Στις 26 Αυγούστου 2022, χτυπήθηκε από ένα τεράστιο κύμα πλημμύρας και κατέρρευσε. Ευτυχώς, δεν υπήρξαν θάνατοι, επειδή όλοι οι επισκέπτες είχαν απομακρυνθεί έγκαιρα, καθώς τα νερά της πλημμύρας έφτασαν στο ξενοδοχείο μέσω των άλλων κτιρίων. Όλα συνέβησαν λόγω της όγδοης περιόδου των μουσώνων που προκάλεσε πλημμύρες στο Πακιστάν. Η Πακιστανή υπουργός κλίματος, Sheryy Rehman, τόνισε ότι η κλιματική αλλαγή είναι ένας από τους λόγους αυτής της κατάστασης [5].

Ως εκ τούτου, ο μετριασμός των κλιματικών αλλαγών από τον τουριστικό τομέα είναι σημαντικός, τόσο από την άποψη της προστασίας του περιβάλλοντος, όσο και για τον ίδιο τον τουριστικό τομέα, για τον οποίο η πρόληψη ακραίων καιρικών φαινομένων είναι υψίστης σημασίας γιατί διασφαλίζεται η ορθή λειτουργία και η ασφάλεια των ξενοδοχειακών μονάδων, που αποτελούν βασικό τομέα του τουρισμού.

Τι μπορεί να γίνει στα ξενοδοχεία και σε άλλα καταλύματα για τον μετριασμό των κλιματικών αλλαγών;

Το 2022, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού (WTTC) εξέδωσε τα βασικά στοιχεία βιωσιμότητας ξενοδοχείων. Πρόκειται για ένα σύνολο δεικτών βιωσιμότητας, που αναγνωρίζονται παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένων 12 δράσεων ζωτικής σημασίας για τη βιωσιμότητα των ξενοδοχείων. Αυτές οι 12 δράσεις καλύπτουν τρεις βασικούς τομείς: αποδοτικότητα, πλανήτης και άνθρωποι. Δύο από αυτά σχετίζονται με τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής: Αποδοτικότητα και Πλανήτης (Εικ. 7).

Εικόνα 7.  Δράσεις που προτείνονται από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού που μπορούν να βοηθήσουν τα ξενοδοχεία να μειώσουν τον αρνητικό περιβαλλοντικό τους αντίκτυπο και να μετριάσουν τις κλιματικές αλλαγές [6]

Το πρωταρχικό καθήκον των ξενοδοχείων όσον αφορά τον μετριασμό των κλιματικών αλλαγών θα πρέπει να είναι η πρόληψη ή η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό σε αυτές τις αλλαγές. Σε αυτόν τον τομέα, τα καταλύματα θα πρέπει να επικεντρωθούν κυρίως σε τρεις στρατηγικές: εξοικονόμηση ενέργειας, βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (Σχ. 2).

Εικόνα 2.  Σημαντικές στρατηγικές για τα τουριστικά καταλύματα για τον μετριασμό των κλιματικών αλλαγών [προσωπική μελέτη]

Το πρώτο βήμα για τα ξενοδοχεία για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας θα πρέπει να είναι η σύνταξη ενός ιστορικού κατανάλωσης ενέργειας, εστιάζοντας στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται η ενέργεια σε μια δεδομένη εγκατάσταση και ποιο είναι το κόστος που παράγεται. Η ανάλυση θα μπορούσε να καταγράφει το μέγεθος της ενέργειας σε βάθος χρόνου για να ελεγχθεί όχι μόνο η κατανάλωση ενέργειας σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας, αλλά και εάν και σε ποιους τομείς παρατηρείται υψηλότερη κατανάλωση ενέργειας, καταγράφοντας επίσης τους λόγους που συμβαίνει αυτό. Ένας ανεξάρτητος ενεργειακός έλεγχος είναι επίσης μια καλή πρακτική. Επιτρέπει την αντικειμενική επαλήθευση του προφίλ κατανάλωσης ισχύος μιας δεδομένης εγκατάστασης, συμπεριλαμβανομένου του σχετικού κόστους, καθώς και τον προσδιορισμό των κύριων πηγών αυξημένης κατανάλωσης ενέργειας.

Η κατανάλωση ενέργειας στον τομέα των καταλυμάτων συνδέεται συχνότερα με τη θέρμανση και την ψύξη, συγκεκριμένα την κεντρική θέρμανση, τη χρήση ψυγείων και καταψυκτών, την παροχή ζεστού νερού, τον κλιματισμό και τον φωτισμό. Σε θερμότερες περιοχές, το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας χρησιμοποιείται από συστήματα κλιματισμού. Χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας των συστημάτων κλιματισμού θα μπορούσε να επιτευχθεί με την εφαρμογή ορισμένων λύσεων για τη μείωση της ανάγκης για κλιματισμό, όπου είναι δυνατόν. Για να γίνει αυτό:

• Η θερμοκρασία στο εσωτερικό των δωματίων πρέπει να διατηρείται μεταξύ 20-25^oC (το ξενοδοχείο Hilton Seychelles διεξήγαγε ένα πείραμα που έδειξε ότι οι επισκέπτες ενέκριναν τη θερμοκρασία των 25^oC χωρίς να κάνουν οποιαδήποτε παράπονα).
• Τα ξενοδοχεία θα πρέπει να σχεδιάζονται λαμβάνοντας υπόψη την καλύτερη δυνατή τοποθεσία (π.χ. δυνατότητα εγκατάστασης ή διατήρησης ήδη υπάρχοντος πρασίνου γύρω από τα κτίρια σε τροπικές ή πολύ θερμές περιοχές, για την παροχή σκιάς και χαμηλότερης θερμοκρασίας στο εσωτερικό) και φυσικό αερισμό (π.χ. μέσω των παραθύρων) ή μόνωση κ.λπ.
• Τα συστήματα κλιματισμού και θέρμανσης πρέπει να είναι κατάλληλα τοποθετημένα ώστε να αποφεύγεται η μη αποδοτική χρήση ή η ροή θερμού αέρα σε ψυχρότερες περιοχές.
• Οι θερμοστάτες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για συστήματα θέρμανσης ή ψύξης, τα οποία θα ενεργοποιούνται λίγο πριν από την άφιξη των επισκεπτών.
• Τα συστήματα κλιματισμού ή θέρμανσης θα μπορούσαν να λειτουργούν για συγκεκριμένες χρονικές περιόδους στους κοινόχρηστους χώρους και τα σαλόνια.
• Οι συσκευές αυτόματης απενεργοποίησης θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για συστήματα κλιματισμού (απενεργοποίηση κατά το άνοιγμα της πόρτας ή των παραθύρων)
• Τα φίλτρα και τα πηνία των μονάδων κλιματισμού HVAC πρέπει να συντηρούνται σωστά (το London Marriot County Hall στο Ηνωμένο Βασίλειο κατάφερε να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας στα δωμάτια του ξενοδοχείου κατά 37% χάρη στον σωστό καθαρισμό των μονάδων κλιματισμού)

Εστιατόρια vs. ψύξης (αποθήκευση τροφίμων)

Τα εστιατόρια ξενοδοχείων μπορούν να εφαρμόσουν μερικές από τις πιο πάνω προτεινόμενες λύσεις και επιπλέον θα μπορούσαν να εφαρμόσουν τα εξής:

• Το μενού θα μπορούσε να τροποποιηθεί ώστε να προσφέρει γεύματα από τοπικά προϊόντα, γεγονός που θα επέτρεπε τη μείωση των εκπομπών που σχετίζονται με την παράδοση προϊόντων από μακρινά μέρη (είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιοχές όπου τα τρόφιμα παραδίδονται αεροπορικώς).
• Πιάτα από οικολογικά πιστοποιημένα προϊόντα θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη, καθώς η παραγωγή τους έχει μικρότερες αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
• Η μείωση των πιάτων με βάση το κρέας στο μενού είναι μια καλή πρακτική, καθώς η παραγωγή τους συνεπάγεται υψηλότερες εκπομπές σε σχέση με τα γεύματα που περιλαμβάνουν λαχανικά, Climate 2008, σ. 173.
• Η θερμοκρασία του ψυγείου πρέπει να ρυθμίζεται στους 4-7^oC.
• Η θερμοκρασία του καταψύκτη θα πρέπει να ρυθμίζεται μεταξύ -18^oC και -15^oC.
• Τα ζεστά τρόφιμα πρέπει να αφήνονται να κρυώσουν πριν τοποθετηθούν στο ψυγείο ή τον καταψύκτη.
• Πρέπει να αφήνεται χώρος μεταξύ των αντικειμένων που διατηρούνται στο ψυγείο (αποφύγετε την υπερπλήρωση) επειδή η ροή αέρα αυξάνει την απόδοση ψύξης.
• Οι πόρτες του ψυγείου πρέπει να ελέγχονται τακτικά για σωστή τοποθέτηση και κατάσταση στεγανοποίησης.
• Οι καταψύκτες πρέπει να αποψύχονται τακτικά επειδή ο συσσωρευμένος πάγος μειώνει την απόδοση κατάψυξης.
• Οι συμπυκνωτές, οι ανεμιστήρες και οι συμπιεστές πρέπει να ελέγχονται και να καθαρίζονται τακτικά.
• Οι ιμάντες συμπιεστή καταψύκτη πρέπει να σφίγγονται σωστά.

Ντους, πισίνες και πλυντήριο ρούχων

Τα ντους, οι πισίνες και τα πλυντήρια των ξενοδοχείων μπορεί να παράγουν περίπου το 50% του κόστους της ενέργειας. Προκειμένου να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας στις περιοχές αυτές:

• Η θερμοκρασία του νερού δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 60^oC (γεγονός που επιτρέπει τη μείωση της ενέργειας που απαιτείται για τη θέρμανση του νερού)
• Θα μπορούσαν να εγκατασταθούν κεφαλές ντους χαμηλής ροής
• Θα πρέπει να χρησιμοποιείται εξοπλισμός εξοικονόμησης ενέργειας (π.χ. πλυντήρια ρούχων)
• Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ηλιακά συστήματα θέρμανσης του νερού.
• Μπορούν να χρησιμοποιηθούν λέβητες εξοικονόμησης ζεστού νερού ή συστήματα εναλλαγής της θερμότητας (το YHA Wellington Hostel στη Νέα Ζηλανδία εγκατέστησε ένα σύστημα εναλλαγής της θερμότητας που ανακτά τη θερμότητα από σωλήνες αποστράγγισης των ντουζιέρων και μεταφέρει την θερμότητα που περισσεύει στο εισερχόμενο κρύο νερό, γεγονός που οδήγησε στην μείωση του κόστους των ζεστών ντους κατά 50%)
• Οι πισίνες ξενοδοχείων θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν ηλιακούς θερμοσίφωνες ή καλύμματα
• Οι αντλίες θερμότητας θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν για πισίνες, γεγονός που θα μείωνε την κατανάλωση ενέργειας σε περίπου 53%

Φωτισμός

• Τα ξενοδοχεία θα πρέπει να σχεδιάζονται λαμβάνοντας υπόψη την καλύτερη δυνατή χρήση του φωτός της ημέρας (π.χ. σε περιοχές με ήπιο κλίμα και στο βόρειο ημισφαίριο η φύτευση δέντρων θα πρέπει να αποφεύγεται γύρω από το κτίριο του ξενοδοχείου ή στην περιοχή που το περιβάλλει και τα δέντρα θα πρέπει να κλαδεύονται καθώς μειώνουν το ηλιακό φως που φτάνει στο κτίριο).
• Θα πρέπει να χρησιμοποιείται φωτισμός εξοικονόμησης ενέργειας, π.χ. λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας και λαμπτήρες LED.
• Οι αισθητήρες κίνησης θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε κοινόχρηστους χώρους του ξενοδοχείου και επίσης στα δωμάτια του ξενοδοχείου για να αποφευχθεί η συνεχής χρήση φωτισμού.
• Οι κάρτες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να επιτρέπουν στους επισκέπτες να σβήνουν το φως και άλλο εξοπλισμό όταν φεύγουν από το δωμάτιο [2]

Άλλες δράσεις που θα μπορούσαν να  υλοποιηθούν σε ξενοδοχεία και άλλα καταλύματα για τον μετριασμό των κλιματικών αλλαγών

• Συμπεριλάβετε τις διαδρομές με λεωφορείο μέχρι τα σημεία ανάβασης των σκιερ στην τιμή του καταλύματος (χιονοδρομικά κέντρα) [7]
• Δημιουργήστε υπηρεσία ενοικίασης ποδηλάτων στο ξενοδοχείο (για να μειώσετε την ατομική μεταφορά αυτοκινήτων)
• Ενθαρρύνετε τους επισκέπτες ή τους εργαζόμενους να παρουσιάσουν τις ιδέες τους για το πώς το ξενοδοχείο μπορεί να μειώσει τις αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον (π.χ. χρησιμοποιώντας ένα κουτί που είναι τοποθετημένο στη ρεσεψιόν ή στην ιστοσελίδα του ξενοδοχείου).
• Ενθαρρύνετε τους επισκέπτες να εξοικονομούν νερό και ενέργεια δίνοντας τους την δυνατότητα να επιλέξουν εάν χρειάζονται την καθημερινή υπηρεσία του ξενοδοχείου ( αντί της καθημερινής υπηρεσίας, οι επισκέπτες μπορούν να λάβουν κουπόνια μικρής αξίας για σνακ και ποτά που θα χρησιμοποιηθούν σε εστιατόριο ξενοδοχείου). [7]
• Κλειστός κύκλος νερού πισίνας
• Ενθαρρύνετε τους τουρίστες να περνούν χρόνο στο χώρο του ξενοδοχείου, για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα.
• Διοργάνωση τηλεδιασκέψεων (επαγγελματικός τουρισμός)
• Εφαρμογή συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης σύμφωνα με το πρότυπο ISO 14001 ή EMAS, το οποίο είναι χρήσιμο για την μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική δραστηριότητα

Αξίζει επίσης να εξεταστεί η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ορισμένες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορούν να εφαρμοστούν στον τομέα του τουρισμού, συμπεριλαμβανομένων των φωτοβολταϊκών, της αιολικής ενέργειας, της γεωθερμικής ενέργειας, των ηλιακών συλλεκτών, της βιομάζας και των αποβλήτων. Η ηλιακή/θερμική ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θέρμανση του νερού και των εσωτερικών χώρων. Οι ηλιακοί θερμοσίφωνες, ανάλογα με την κλιματική ζώνη, μπορούν να ικανοποιήσουν έως και το 50 τοις εκατό της ετήσιας ζήτησης ζεστού νερού ενός καταλύμματος. Μπορεί να χρειαστεί πρόσθετη θέρμανση νερού τις συννεφιασμένες ημέρες ή κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Μια άλλη δημοφιλής ανανεώσιμη πηγή ενέργειας είναι τα φωτοβολταϊκά, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από την ηλιακή ακτινοβολία. Τα φωτοβολταϊκά συστήματα είναι εύχρηστα και θα λειτουργούν στις περισσότερες τοποθεσίες. Ωστόσο, πρέπει να εγκατασταθούν με τρόπο που να επιτρέπει τη συλλογή την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα ηλιακού φωτός. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (κυρίως η αιολική ενέργεια) μπορούν να χρησιμοποιηθούν από χιονοδρομικά κέντρα για την κατασκευή χιονιού ή για τη λειτουργία ανελκυστήρων σκι [2].

Περίληψη Η ανάληψη δράσεων για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής είναι ζωτικής σημασίας στη σημερινή εποχή, κυρίως και στον τομέα του τουρισμού. Οι κλιματικές αλλαγές οδηγούν σε ακραίες καιρικές συνθήκες που μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνες για τον τουριστικό τομέα, υποβαθμίζοντας ή εμποδίζοντας τη λειτουργία του. Ως εκ τούτου, τα ξενοδοχεία, ως σημαντικός τομέας του τουρισμού, θα πρέπει να λάβουν μέτρα για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεών τους στο φυσικό περιβάλλον. Οι ξενοδοχειακές δραστηριότητες θα πρέπει να επικεντρώνονται κυρίως στη μείωση των εκπομπών CO2, η οποία μπορεί να επιτευχθεί μέσω της μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας, της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Υπάρχουν διάφορες συγκεκριμένες λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν — όπως παρουσιάστηκαν στο προηγούμενο μέρος και αναφέρονται στις ιστοσελίδες των ξενοδοχείων. Οι λύσεις που προτείνονται είναι από δαπανηρές και χρονοβόρες έως λιγότερο περίπλοκες και πιο οικονομικές.  Ένα σημείο εκκίνησης για την εφαρμογή τέτοιων λύσεων σε ένα ξενοδοχείο θα πρέπει να είναι μια προκαταρκτική ανάλυση της κατανάλωσης ενέργειας, των χώρων που σχετίζονται με την υψηλότερη κατανάλωση ενέργειας, καθώς και με την καταγραφή εφικτών λύσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές και χρονικές δυνατότητες του ξενοδοχείου. Ερωτήσεις προβληματισμού: Ποιες είναι οι κύριες στρατηγικές των ξενοδοχείων για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής; Ποιες είναι οι δράσεις αποδοτικότητας που προτείνει το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιού και Τουρισμού;